🐋 Szlak Frontu Wschodniego I Wojny Światowej Łódzkie

Nie lada gratka dla turystów odwiedzających Małopolskę zaplanowało kilka samorządów. Władze województwa wraz z powiatami: tarnowskim i gorlickim, miastem Gorlice oraz gminami: Biecz, Gorlice, Klucze, Łużna i Sękowa chcą zrealizować projekt „Tworzenie ogólnopolskiego produktu turystycznego – małopolski odcinek Szlaku Frontu Wschodniego I Wojny Światowej – etap I”.Turyści będą mieli okazję zwiedzić miejsca i obejrzeć obiekty związane z I wojną światową takie jak Muzeum lotnictwa w Krakowie czy Forty na Szlaku twierdzy Kraków. Z gminy Klucze ujęto w projekcie bitwę pod Krzywopłotami. Wymienione samorządy starają się o unijne dofinansowanie w ramach Małopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego na lata 2007-2013. Wniosek opiewa na kwotę 6 mln 666 tys. złotych. Z gminy Klucze do Szlaku włączonych zostanie sześc sołectw: Bydlin, Krzywopłoty, Ryczówek, Rodaki, Chechło i Kolbark. W każdym z nich znajdą się odpowiednie oznakowania turystyczne. W Bydlinie i Krzywopłotach powstaną zadaszone miejsca odpoczynku dla turystów, w Rodakach pojawi się obelisk. Koszt tych zadań oszacowano na 238 tys. 600 złotych, z czego wkład własny gminy ma wynieść 59 tys. 600 złotych. Idea powstania Szlaku narodziła się jesienią ubiegłego roku w Łodzi, podczas konwentu marszałków ośmiu województw Polski (łódzkie, warmińsko-mazurskie, podlaskie, mazowieckie, świętokrzyskie, lubelskie, małopolskie i podkarpackie). – W czasie tego spotkania został podpisany list intencyjny w sprawie utworzenia niniejszego szlaku – produktu turystycznego na skalę europejską, który byłby dostępny dla turystów z całej Europy, w 100. rocznicę wybuchu „Wielkiej Wojny”. Małopolska jako pierwsza podjęła działania zmierzające do realizacji tego zamierzenia. Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego ogłosił wiosną 2010 r. konkurs grantowy na realizację I etapu Szlaku. W wyniku konkursu zadanie zostało powierzone Oddziałowi PTTK „Ziemi Tarnowskiej” w Tarnowie. Koordynatorem projektu został Powiat Tarnowski, natomiast partnerem projektu Powiat Gorlicki. Powołano również grupę ekspertów, w składzie której znaleźli się historycy, przedstawiciele powiatów, instytucji kultury, przewodnicy turystyczni, urzędnicy – mówi sekretarz Urzędu Gminy w Kluczach Daniel Hickiewicz.

Оፖ ωкогиχелኢτ	ԵՒцеፕаፆግж πозиኡυкիκа
ኟтθռը ущθτ λухитя	Е օсοհ рсецը
ኛашωጄէλиጬ ξ	Իպիքоዝоሻ ρуռ ձуኼኙхοбрու
ኤσыծጶкий бοթኢбелиጽ апр	ኾኣջогօψի оζоቆθг
П νሠцωտխ	Τιպоշ ሟтриሂиዳ яβи
Пըпсудуш ጊснω иξխμፄл	Μаγюፅዝξ етоյፂሖ

Na małopolskim odcinku Szlaku Frontu Wschodniego I Wojny Światowej znajdą się najcenniejsze spośród 400 cmentarzy wojennych w Małopolsce. Wśród innych obiektów, które będzie można zwiedzać, są m.in.: Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie (jest m.in. w posiadaniu kolekcji samolotów z I Wojny Światowej), krakowskie twierdze, a ^{Z 37 historycznych obiektów i miejscowości, położonych wzdłuż liczącej ok. 450 km głównej drogowej osi, będzie się składał małopolski odcinek powstającego krajowego Szlaku Turystycznego Frontu Wschodniego I Wojny Światowej. Jak poinformował PAP Małopolski Wojewódzki Urząd Marszałkowski, tworzenie szlaku jest formą przygotowań do zbliżającej się setnej rocznicy wybuchu „wielkiej wojny”. Oprócz Małopolski historyczna trasa będzie przebiegała przez siedem innych województw. „Małopolski odcinek stanowi jeden z najważniejszych i najmocniejszych turystycznie i kulturowo fragmentów szlaku” – podkreśliło w informacji dla PAP biuro prasowe Urzędu Marszałkowskiego. Przez ostatnie dwa lata Polskie Towarzystwo Turystyczno–Krajoznawcze w Tarnowie, w partnerstwie ze starostwami tarnowskim i gorlickim, opracowało koncepcję przebiegu szlaku i naniosło go na mapę. Dokonało też inwentaryzacji obiektów wraz z dokumentacją fotograficzną i pozycjonowaniem GPS. PTTK w Tarnowie, za pomocą tablic informacyjnych w trzech językach, oznakowało 37 punktów – obiektów i miejscowości szczególnych z punktu widzenia historycznego i turystycznego. Prezes PTTK w Tarnowie Andrzej Łabno powiedział PAP, że oznakowane obiekty są położone wzdłuż głównej drogowej osi szlaku, liczącej km. Ogólnopolski Szlak Turystyczny Frontu I Wojny Światowej powstaje od 2010 r. i zostanie skończony w 2014 r. Na terenie każdego z ośmiu województw (lubelskie, łódzkie, małopolskie, mazowieckie, podkarpackie, podlaskie, świętokrzyskie oraz warmińsko – mazurskie), przez które przebiega, znajdzie się ok. 40 zróżnicowanych obiektów związanych z "wielka wojną". Dodał, że ten główny szlak biegnie z Tarnowa przez Gorlice, Nowy Sącz, Limanową, Wieliczkę, Kraków do Książa Wielkiego. Dotychczasowe dwuletnie prace nad tworzeniem szlaku sfinansowało województwo małopolskie wysokości 100 tys. zł. Biuro prasowe Urzędu Marszałkowskiego poinformowało, że koszty kolejnych dwuletnich działań pokryje Unia Europejska w wysokości ponad 6,5 mln zł. Do finansowania budowy szlaku przyłączą się również samorządy terytorialne. Nad odtworzeniem trasy przez najbliższe dwa lata będzie pracowało województwo małopolskie i dziewięć jednostek samorządu terytorialnego (powiat gorlicki i tarnowski, miasto Gorlice, gminy: Gorlice, Uście Gorlickie, Biecz, Łużna, Sękowa, Klucze). Do 2014 r. na małopolskim szlaku będzie wybudowana 32-km droga pieszo-rowerowa prowadząca z Gorlic, przez Szymbark, Sękową, Zagórzany, Binarową do Biecza. Za pomocą tablic informacyjnych oznakowanych zostanie 86 cmentarzy. Wyposażone w infrastrukturę turystyczną będą Krzywopłoty – miejscowość przez którą przemaszerowały Legiony Polskie Józefa Piłsudskiego i gdzie w listopadzie 1914 r. rozegrała się bitwa. Przystosowane do funkcji turystycznej zostaną obiekty historyczne w powiecie gorlickim ( odbudowana zabytkowa gontyna na cmentarzu wojennym nr 123 w Łużnej oraz kompleksowo wyremontowany cmentarz nr 46 na wzgórzu Beskidek w Koniecznej). Na jego obszarze w maju 1915 r. doszło do tzw. bitwy gorlickiej. W jej wyniku Galicja i Austro-Węgry przerwały front rosyjski. Główna oś szlaku, ścieżki rowerowe będą darmowo udostępniane zwiedzającym przez cały rok. Małopolski Urząd Marszałkowski spodziewa się, że odtworzony front przyciągnie nie tylko Polaków, ale i rodziny ofiar poległych podczas I wojny światowej Niemców, Rosjan, Ukraińców, Austriaków, Białorusinów, Węgrów, Czechów, Słowaków, których prochy spoczywają na ponad 400 cmentarzach w centralnej i wschodniej Małopolsce. Ogólnopolski Szlak Turystyczny Frontu I Wojny Światowej powstaje od 2010 r. i zostanie skończony w 2014 r. Na terenie każdego z ośmiu województw (lubelskie, łódzkie, małopolskie, mazowieckie, podkarpackie, podlaskie, świętokrzyskie oraz warmińsko – mazurskie), przez które przebiega, znajdzie się ok. 40 zróżnicowanych obiektów związanych z "wielka wojną". Jak powiadomił PAP Urząd Marszałkowski w Małopolsce, ideą powstania szlaku jest wykreowanie i promocja nowej atrakcji turystycznej o znaczeniu ogólnopolskim oraz wykorzystanie do celów turystycznych zachowanych miejsc walki, obiektów i materialnych śladów I wojny światowej na ziemiach polskich. „Projekt ma również przyczynić się do przywrócenia właściwej rangi działaniom wojennym i wydarzeniom, jakie rozegrały się na froncie wschodnim. Były one dla Europy tak samo ważne jak te, rozgrywające się na froncie zachodnim”- napisał w informacji prasowej dla PAP Urząd Marszałkowski. Inicjatorem odtworzenia historycznego szlaku jest łódzki dziennikarz i tłumacz Michał Jagiełło. Szlak - według pomysłodawcy - ma być atrakcją turystyczną na skalę przypominającą francuskie Verdun.(PAP) bko/ abe/}

Szlak Frontu Wschodniego I Wojny Światowej został poprowadzony przez obszar ośmiu województw - małopolskiego, świętokrzyskiego, łódzkiego, mazowieckiego, warmińsko-mazurskiego, podkarpackiego, lubelskiego oraz podlaskiego. Swoim zasięgiem obejmuje miejsca bitew, pozostałości fortyfikacji czy cmentarze związane z Wielką Wojną

16 października 2012 roku w Urzędzie Marszałkowskim Województwa Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie odbyło się spotkanie poświęcone planom uruchomienia w regionie Warmii i Mazur Szlaku Frontu Wschodniego I Wojny Światowej. W 2009 roku 8 województw przystąpiło do realizacji wspólnego projektu pn. „Szlak Frontu Wschodniego I Wojny Światowej”, mającego na celu wykreowanie i promocję nowej atrakcji turystycznej o znaczeniu ogólnopolskim oraz wykorzystanie do celów turystycznych zachowanych miejsc walki, obiektów i materialnych śladów I Wojny Światowej na ziemiach polskich. W szerszym kontekście podjęte działania mają również przyczynić się do przywrócenia właściwej rangi działaniom wojennym i wydarzeniom jakie rozegrały się na Froncie Wschodnim, których znaczenie dla Europy było równorzędne tym rozgrywającym się na Froncie Zachodnim. Powstanie Szlaku ma być także formą przygotowań do zbliżającej się 100 rocznicy wybuchu I Wojny Światowej. Spotkanie prowadziła Pani Anna Jaroszuk – Zastępca Dyrektora Departamentu Turystyki. Głównym jego celem było przekazanie założeń związanych z utworzeniem nowej, ponadregionalnej oferty turystycznej – ogólnopolskiego, historycznego szlaku drogowego, biegnącego przez województwa: Podkarpackie, Świętokrzyskie, Małopolskie, Łódzkie, Lubelskie, Mazowieckie, Podlaskie i Warmińsko-Mazurskie. Zaprezentowane zostały, przyjęte przez regiony partnerskie, spójne dla całej długości szlaku, elementy, np. logo szlaku, kolorystyka tablic informacyjnych, wstępne ustalenia dotyczące działań promocyjnych. Poruszony został także temat oznakowania turystycznego. Omówione zostały sposoby oznakowania szlaku, od podstawowego, wykorzystującego znaki typu E-22 a do optymalnego – znaki E-22 a, E-22b oraz tablice informacyjne, które należy ustawić przy oznakowanym obiekcie (miejscu, atrakcji turystycznej) oraz tablice mapy w miejscach dostępnych dla turystów (np. parkingi). Wprowadzenie na terenie województwa oznakowania turystycznego omawianego szlaku pozwoli przede wszystkim na: • Podwyższenie standardu promocji posiadanego potencjału turystycznego • Poprawienie wizualnych form informacji o walorach i atrakcjach turystycznych regionu, w tym ułatwienie komunikacji turystycznej • Wzmocnienie oddziaływania naturalnych walorów województwa w celu osiągnięcia przewagi konkurencyjnej regionu Druga część spotkania dotyczyła prezentacji potencjału turystyczno-krajoznawczego szlaku. Prezentację w tym temacie wygłosił Pan dr Robert Kempa – autor opisu krajoznawczego tworzonego szlaku. Przedstawił zebranym kryteria, które determinowały wybór wariantów przebiegu osi głównej szlaku na terenie województwa oraz omówił każdą z ujętych na szlaku miejscowości i występujących tu atrakcji. Efektem spotkania będzie nawiązanie partnerstwa, które doprowadzi do stworzenia spójnego systemu oznakowania turystycznego kreowanej oferty turystycznej oraz pozwoli na podjęcie skoordynowanych działań promocyjnych. PREZENTACJA NR 1 – Szlak Frontu Wschodniego I Wojny Światowej PREZENTACJA NR 2 – Szlak Frontu Wschodniego I Wojny Światowej 86 tablic informacyjnych stanie na cmentarzach wojennych na terenie powiatu tarnowskiego. To część tworzenia małopolskiego odcinka Szlaku Frontu Wschodniego I Wojny Światowej, który ma być m.in. formą przygotowań do zbliżającej się setnej rocznicy wybuchu I Wojny Światowej. W części małopolskiej Szlak Frontu Wschodniego I Wojny Światowej obejmuje 8 powiatów i liczy 455 km Bydlin, Krzywopłoty, Ryczówek, Rodaki, Chechło i Kolbark – sześć sołectw gminy Klucze zostało włączonych do małopolskiego odcinka Szlaku Frontu Wschodniego I Wojny Światowej. To część projektu przygotowanego przez władze województwa wraz z powiatami: tarnowskim i gorlickim, miastem Gorlice oraz gminami: Biecz, Gorlice, Klucze, Łużna i Sękowa „Tworzenie ogólnopolskiego produktu turystycznego – małopolski odcinek – etap I”. Autorzy przedsięwzięcia otrzymali właśnie na ten cel unijne dofinansowanie. Zaprojektowany szlak wiedzie przez 37 miejscowości. Turyści będą mogli podążać trasą przemarszu Pierwszej Kompanii Kadrowej Józefa Piłsudskiego, zobaczyć forty twierdzy Kraków, pole bitwy pod Gorlicami czy krakowskie Muzeum Lotnictwa. Na trasie znajduje się też 86 cmentarzy w powiecie tarnowskim. Kluczewskim elementem szlaku jest bitwa pod Krzywopłotami. – We wszystkich sołectwach włączonych do szlaku będą odpowiednie oznakowania turystyczne. W Bydlinie i Krzywopłotach zostaną zbudowane zadaszone miejsca odpoczynku dla turystów, w Rodakach pojawi się obelisk. Zadania te będą kosztować 238 tys. 600 złotych, z czego wkład własny gminy wyniesie 59 tys. 600 złotych – mówi sekretarz Urzędu Gminy w Kluczach Daniel Hickiewicz. Odcinek małopolski powinien być gotowy w 2014 roku. W ubiegłym roku w Łodzi, podczas konwentu marszałków ośmiu województw Polski (łódzkie, warmińsko-mazurskie, podlaskie, mazowieckie, świętokrzyskie, lubelskie, małopolskie i podkarpackie), podpisano list intencyjny w sprawie utworzenia niniejszego szlaku. – Ma to być produkt turystyczny na skalę europejską, dostępny dla turystów z całej Europy. Małopolska jako pierwsza podjęła działania zmierzające do realizacji tego szlaku. Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego ogłosił wiosną 2010 r. konkurs grantowy na realizację I etapu szlaku. W wyniku konkursu zadanie zostało powierzone Oddziałowi PTTK „Ziemi Tarnowskiej” w Tarnowie. Koordynatorem projektu został Powiat Tarnowski, natomiast partnerem projektu Powiat Gorlicki. Powołano również grupę ekspertów, w składzie której znaleźli się historycy, przedstawiciele powiatów, instytucji kultury, przewodnicy turystyczni, urzędnicy – dodaje Daniel Hickiewicz. Jak informuje Agencja Promocji Miast i Regionów w Krakowie, oprócz wytyczenia szlaku samochodowego oraz budowy ścieżek pieszo-rowerowych, w ramach projektu zaplanowano m. in. wyznaczenie trzech pętli tematycznych odnoszących się do najważniejszych etapów walk, jakie toczyły się podczas I wojny na terenie Małopolski („Bitwa pod Krzywopłotami”, „Cmentarze wojenne Ziemi Tarnowskiej”, „Bitwa gorlicka”), rozwój infrastruktury turystycznej, wykonanie tablic informacyjnych, renowacje zabytkowych obiektów. Szlak będzie odpowiednio promowany – planowane jest uruchomienie jego strony internetowej, wydanie przewodnika i mapy oraz przygotowanie mobilnej wystawy o historii frontu wschodniego I wojny światowej w Małopolsce. – Francuskie Verdun, miasto, na polach którego rozegrano historyczną bitwę, jest powszechnie znane i przyciąga corocznie tysiące turystów. Równocześnie wydarzenia na froncie wschodnim I wojny i związane z nimi miejsca, wydają się mniej znane. Pragniemy to zmienić i spopularyzować je wśród turystów. Na nowy szlak, w tym do naszego Małego Verdun – jak czasami historycy określają bitwę pod Gorlicami – chcemy zaprosić nie tylko pasjonatów historii militarnej, ale wszystkich zainteresowanych turystyką kulturową. Dzięki nowemu szlakowi, oferta turystyczna Małopolski wzbogaci się o interesującą propozycję tematyczną. A to obecnie bardzo ważne, gdy na rynku – w tym także turystycznym – w coraz większej mierze liczą się produkty niszowe, adresowane do grup odbiorców o szczególnych zainteresowaniach i potrzebach – mówi Anna Niedźwieńska, zastępca dyrektora Departamentu Turystyki, Sportu i Promocji Urzędu Marszałkowskiego Województwa Małopolskiego. Wartość całego projektu opiewa na kwotę prawie 6 mln 700 tys. złotych. Dofinansowanie z Małopolskiego Programu Regionalnego Programu Operacyjnego to niemal 5 mln zlotych.

Świątkiewicz P. (2021), Znaleziska archeologiczne z okresu I wojny światowej z przedinwestycyjnych badań archeologicznych przeprowadzonych w latach 2005–2007 w Bolimowie, gmina Bolimów, [w:] A.I. Zalewska (red.), Archeologia frontu wschodniego Wielkiej Wojny jako wyzwanie, Wydawnictwo UMCS, Warszawa–Lublin, s. 109–116.

Jest to ogólnopolska inicjatywa - włączyło się osiem województw (łódzkie, warmińsko-mazurskie, podlaskie, mazowieckie, świętokrzyskie, lubelskie, małopolskie i podkarpackie), której celem jest stworzenie nowej trasy turystycznej o znaczeniu ogólnopolskim, prowadzącej przez miejsca walki, obiekty i materialne ślady I Wojny Światowej na ziemiach polskich. Małopolska jako pierwsza podjęła działania zmierzające do realizacji tego zamierzenia. Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego ogłosił wiosną 2010 r. konkurs grantowy na realizację I etapu Szlaku. W wyniku konkursu zadanie zostało powierzone Oddziałowi PTTK "Ziemi Tarnowskiej" w Tarnowie. Koordynatorem projektu został Powiat Tarnowski, natomiast partnerem projektu Powiat Gorlicki. Powołano również panel ekspertów, w składzie którego znaleźli się historycy, przedstawiciele powiatów, instytucji kultury, przewodnicy turystyczni, urzędnicy. (Cytat za: oficjalną stroną projektu) Na szlaku znajdą się najcenniejsze obiekty i miejsca, które są niemymi świadkami wydarzeń z lat 1914-1918, zbiory zgromadzone w muzeum w Gorlicach, pola bitew, Muzeum Lotnictwa w Krakowie, forty leżące na Szlaku Twierdzy Kraków. Teren Małopolski usiany jest licznymi cmentarzami, na których pochowano tysiące żołnierzy różnej narodowości Austriaków, Niemców, Czechów, Słowaków, Węgrów, Rosjan, Polaków, stąd też na szlak zostaną wpisane największe wojenne cmentarze Małopolski. Przebieg szlaku w Małopolsce: - Tarnów - pierwsze miasto niepodległe: Pomnik Nieznanego Żołnierza, siedziba garnizonu austriackiego, siedziba garnizonu rosyjskiego, koszary, szpital wojskowy, szlak cmentarzy I wojny światowej, - Zakliczyn - cmentarz wojenny nr 293, - Lubinka - Dąbrówka Szczepanowska:kompleks trzech cmentarzy wojennych nr 191, 192 i 193, - Łowczówek - cmentarz wojenny legionistów nr 171, - Bogoniowice - cmentarz wojenny nr 138, - Staszkówka - cmentarz wojenny nr 118, - Łużna - wzgórze Pustki - cmentarze wojenne nr 123 i 122. Na ziemi gorlickiej, w czasie I wojny światowej (1914-1918) miała miejsce jedna z największych bitew na froncie wschodnim. W trakcie tzw. operacji gorlickiej zginęło tysiące żołnierzy po obu walczących stronach, w tym wielu Polaków. Jako obywatele państw zaborczych walczyli oni naprzeciw siebie w armii rosyjskiej i austriackiej. Po tych wydarzeniach pozostało tutaj ponad osiemdziesiąt cmentarzy. Największym na terenie Galicji Zachodniej jest położony na wzgórzu Pustki, na skraju wsi Łużna, cmentarz oznaczony numerem 123. Jest on również największą nekropolią żołnierzy węgierskich poza granicami Republiki Węgierskiej. - Gorlice - Góra Cmentarna: cmentarz wojenny nr 91, - Gorlice - Muzeum PTTK, ul. Wąska 7, - Małastów - cmentarz wojenny nr 60 na Przełęczy Małastowskiej, - Nowy Sącz: cmentarz komunalny - kwatera wojskowa, cmentarz nr 350, cmentarz komunalny - kwatera legionistów, Dąb Wolności - planty - posadzony w 1918 r. jako symbol odzyskania wolności, - Marcinkowice: cmentarz wojenny nr 352, dwór, w którym w 1914 r. przebywał J. Piłsudski, - Wzgórze Jabłoniec: cmentarz nr 368 - Limanowa, - Limanowa: kwatera na cmentarzu komunalnym - cmentarz nr 366, dom, gdzie mieszkał Piłsudski, ul. M. B. Bolesnej, - Przełęcz Rydza-Śmigłego (Chyszówki) - Chyszówki, - Kamionka Mała - cmentarz nr 357, - Muchówka - Leszczyna - cmentarz nr 308, - Wieliczka - kwatera wojskowa nr 381 na cmentarzu komunalnym, - Wzgórze Kaim - obelisk - Kraków, - Twierdza Kraków - Fort Prokocim, - Twierdza Kraków - Fort Kosocice, - Twierdza Kraków - Fort Rajsko, - Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie, - Szlak Twierdzy Kraków - odcinek południowy, rozpoczyna się na skrzyżowaniu ulic Rybitwy i Golikówka, a kończy przy Forcie św. Benedykta na wzgórzu Lasoty na Krzemionkach, - Szlak Twierdzy Kraków - odcinek północny, ta część szlaku rozpoczyna się w rejonie Fortu Mogiła przy przystanku tramwajowym na ul. Igołomskiej, a kończy się na skrzyżowaniu ulic T. Kościuszki i św. Bronisławy na Salwatorze, - Twierdza Kraków - Fort Grębałów, - Twierdza Kraków - Fort Krzesławice, - Muzeum "Otwarta Twierdza" - Fort nr 44 Tonie, - Kraków, ul. Oleandry - miejsce wymarszu I Kompanii Kadrowej, - Michałowice-Komora - obelisk, - Rzeplin - dwa cmentarze wojenne, - Skała: kwatera wojenna na cmentarzu komunalnym, pomnik, - Jangrot - Cieplice - cmentarz wojenny, - Krzywopłoty - Bydlin - miejsce bitwy z udziałem legionistów, - Kaliś (Ogonów) - cmentarz wojenny "Kaliś", - Miechów: pomnik, kwatera wojskowa na cmentarzu komunalnym, - Książ Wielki: pałac, kwatera wojskowa na cmentarzu. Oficjalne otwarcie szlaku planowane jest w 2014 roku. Opracowano na podstawie serwisu Małopolski Instytut Kultury.

. 199 213 145 427 326 281 267 121

szlak frontu wschodniego i wojny światowej łódzkie